به گزارش مقیاس اقتصاد تعداد شرکت های بیمه اتکائی در بازار بیمه ایران رو به افزایش است؛ اما آیا این کسب و کارها توانسته اند در انتظام بخشی به وضعیت نرخ دهی بازار کمک کنند؟

در همین زمینه محمد رضا خوش کیش مدیر عامل شرکت بیمه اتکائی امین معتقد است، شرکت های بیمه اتکایی نتوانسته اند نقش اصلی خود را به عنوان تعیین کننده نرخ پیاده کنند.

مدیرعامل شرکت بیمه اتکایی امین می گوید: درحال حاضر هنوز نقش اصلی در نرخ گذاری و قیمت گذاری را بیمه مرکزی ایفا می‌کند و شرکت های بیمه اتکایی نتوانسته اند نقش اصلی خود را به عنوان تعیین کننده نرخ و محاسبه ریسک و طراحی ریسک پذیری هر حادثه در هر منطقه پیاده کنند.

این گفته های مدیر عامل بیمه اتکائی امین در جایی اهمیت دارد که با افزایش تعداد شرکتهای بیمه تخصصی در حوزه اتکائی انتظار می رود الگوها و روش های نرخ دهی بازار بیمه ایران تغییر کند.

ارزیابی ریسک و تعیین نرخ مناسب

اما سوال اینجاست که چرا شرکتهای بیمه اتکائی می توانند نقش مهمی در نرخ دهی ایفا کنند؟

اساسا شرکت‌های بیمه اتکایی با استفاده از داده‌های تاریخی، مدل‌های آماری و تحلیل ریسک، به بیمه‌گران مستقیم کمک می‌کنند تا نرخ‌های مناسبی را برای پوشش‌های بیمه‌ای تعیین کنند. از آنجا که ریسک های بزرگ به بیمه گران اتکائی سپرده می شود در این راستا در تحلیل ریسک‌های پیچیده، مانند بلایای طبیعی، حوادث فاجعه‌بار و ریسک‌های بزرگ نسبت به شرکتهای بیمه مستقیم تبحر و تخصص بیشتری دارند و داده های آماری غنی تری در اختیار آنها قرار دارد.

 تثبیت نرخ‌های بیمه‌ای

از سوی دیگر با توجه به اینکه بیمه اتکایی به توزیع ریسک در سطح جهانی کمک می‌کند، از نوسانات شدید نرخ‌های بیمه جلوگیری کرده و ثبات بیشتری در بازار ایجاد می‌کند. این موضوع به شرکت‌های بیمه مستقیم این امکان را می‌دهد که نرخ‌های رقابتی و پایدار ارائه دهند.

اگر چه در شرایط فعلی و به دلیل اعمال تحریم ها، صنعت بیمه ایران نمی تواند از مزایای توزیع ریسک و بهره گیری از انتظام بخشی نرخ بین المللی بهره مند شود، اما بازار اتکائی داخلی باید به سمتی رود که این شرایط مهیا شود در غیر این صورت تداوم نرخ های غیر فنی در بازار ایران به زیر ساختهای بیمه گری آسیب می رساند.

مشاوره و راهنمایی به بیمه‌گران مستقیم

شرکت‌های بیمه اتکایی معمولاً دانش و تجربه بیشتری در ارزیابی ریسک‌های کلان دارند. به همین دلیل، آنها به بیمه‌گران مستقیم در طراحی محصولات بیمه‌ای، تعیین نرخ‌های عادلانه و استفاده از ابزارهای مدیریت ریسک مشاوره می‌دهند.

به نظر می رسد، با افزایش تعداد شرکتهای بیمه اتکائی در ایران باید به مرور فضای حرفه ای بازار بیمه کشور دچار تحول شود، زیرا قرار نیست شرکتهای بیمه اتکائی تنها پذیرنده ریسک شرکت های بیمه مستقیم باشند بلکه به دلیل اشراف بر ریسکهای بزرگ می توانند نقش مشاوران ریسک را برای بیمه گران مستقیم ایفا کنند همان حلقه مفقوده ای که بازار بیمه ایران از آن رنج می برد.

پوشش ریسک‌های بزرگ و کاهش وابستگی به سرمایه داخلی

برخی از ریسک‌ها آن‌قدر بزرگ هستند که یک شرکت بیمه مستقیم به‌تنهایی قادر به پذیرش آنها نیست. بیمه‌گران اتکایی این ریسک‌ها را جذب کرده و ظرفیت بیشتری برای شرکت‌های بیمه مستقیم فراهم می‌کنند. این موضوع بر نرخ‌دهی تأثیر می‌گذارد، زیرا در صورت وجود بیمه‌گر اتکایی، بیمه‌گر مستقیم می‌تواند نرخ‌های متناسب‌تری ارائه دهد.

 ایجاد رقابت سالم در بازار بیمه

با پشتیبانی شرکت‌های بیمه اتکایی، بیمه‌گران مستقیم قادرند نرخ‌های متنوع‌تری ارائه دهند که باعث افزایش رقابت سالم در بازار و افزایش انتخاب‌های مشتریان می‌شود.

این همان دلیلی است که نشان می دهد، نقش بیمه گران اتکائی باید بازار بیمه ایران پررنگ تر باشد در جائی که قرار است این بیمه گران تخصصی  به کارآمدی و سالم سازی بازار کمک کنند.

تحلیل و مدل‌سازی پیشرفته در تعیین نرخ

بیمه‌گران اتکایی از فناوری‌های پیشرفته، از جمله مدل‌های پیش‌بینی بلایای طبیعی، داده‌کاوی، و هوش مصنوعی برای تحلیل ریسک استفاده می‌کنند. این ابزارها به تعیین نرخ‌های دقیق‌تر و مبتنی بر داده کمک می‌کنند.

در مجموع، شرکت‌های بیمه اتکایی به‌عنوان پشتوانه بیمه‌گران مستقیم، به تثبیت بازار، تعیین نرخ‌های منصفانه و کاهش نوسانات کمک کرده و نقش کلیدی در توسعه صنعت بیمه دارند.

اما بر اساس گفته های محمد رضا خوش کیش ، مدیر عامل شرکت بیمه اتکائی امین در ایران، شرکت‌های بیمه اتکایی هنوز نقش مؤثری در نرخ‌دهی بیمه‌های مستقیم ندارند.

محمدرضا خوش کیش مدیرعامل شرکت بیمه اتکایی امین در رویداد حاکمیت داده در بیمه‌گری اتکایی در سخنکده متن نیز در حالیکه به انتظارات بازار بیمه اتکایی از دولت پرداخت، متذکر شد: بیمه مرکزی اکنون به عنوان بزرگترین بیمه گر اتکایی، بالاتر از نود درصد بیمه های اتکایی زیر پوشش آن قرار دارد در این راستا این امر سبب می شود مطالبه گری بازار اتکایی محدود شود و جنس متفاوتی به خود بگیرد.

به گفته وی نقش تصدی گری بیمه مرکزی در حوزه اتکائی باید کاهش یابد اگر چه این نقش قابلیت حذف ندارد اما باید به دنبال راهکار جایگزین بود.

خوش کیش همچنین اذعان داشت: بزرگترین شرکت های بیمه جنرال بالاترین ظرفیت اتکایی را دارند و این امر سبب می شود معادلات مطالبه گری بهم بخورد این روزها دو ایده متفاوت وجود دارد آیا شرکت های بیمه مستقیم مجوز اتکایی داشته باشند یا خیر که تضاد منافعی را به دنبال داشته است.

وی افزود: در دنیا شرکت های بیمه اتکایی اکچوئران اصلی هستند و نرخ بیمه نامه ها را مشخص می کنند در حالیکه در ایران شرکت های بیمه اتکایی به دلیل وجود بیمه مرکزی به عنوان نهاد ناظر ونگهداری ریسک هنوزنتوانسته اند به جایگاه واقعی خود برسند.

این مسئله به چندین دلیل ساختاری، اقتصادی و قانونی برمی‌گردد که در ادامه بررسی می‌کنیم:

ساختار سنتی و دولتی بازار بیمه

صنعت بیمه ایران تا مدت‌ها تحت سلطه شرکت‌های دولتی، به‌ویژه بیمه مرکزی و چند بیمه‌گر بزرگ، بوده است. با وجود خصوصی‌سازی تدریجی، همچنان بسیاری از فرآیندهای کلیدی، از جمله نرخ‌گذاری، تحت تأثیر سیاست‌های دولتی است. بیمه مرکزی نقش پررنگی در تعیین تعرفه‌ها و مقررات دارد، و شرکت‌های بیمه اتکایی اغلب نقش حمایتی دارند، نه تعیین‌کننده نرخ.

همین موارد سبب شده با وجود توسعه کمی تعداد شرکتهای بیمه اتکائی اما با توسعه کیفی روبرو نباشیم.

 محدودیت در ظرفیت مالی شرکت‌های بیمه اتکایی داخلی

بیمه‌های اتکایی در سطح بین‌المللی معمولاً دارای سرمایه‌های کلان و ظرفیت پذیرش ریسک گسترده هستند. اما در ایران، شرکت‌های بیمه اتکایی به دلیل محدودیت‌های مالی و سرمایه‌ای، توان رقابت با بیمه‌گران بین‌المللی را ندارند. این محدودیت باعث شده که بسیاری از شرکت‌های بیمه مستقیم در ایران همچنان نرخ‌های خود را مستقل از بیمه‌های اتکایی داخلی تعیین کنند.

البته در این مورد نمی تواند فاکتور تحریم را نادیده گرفت چرا که تحریم ها علاوه بر اینکه مانع توزیع ریسک شده اند، به عنوان سدی در راه انتقال دانش عمل کرده اند.

 وابستگی به بیمه اتکایی اجباری بیمه مرکزی

یکی از چالش‌های بزرگ، بیمه اتکایی اجباری بیمه مرکزی ایران است. طبق مقررات، درصدی از ریسک‌های شرکت‌های بیمه داخلی باید به بیمه مرکزی واگذار شود. این امر باعث کاهش نقش بیمه‌های اتکایی خصوصی در نرخ‌گذاری می‌شود، زیرا بیمه مرکزی به‌عنوان یک نهاد حاکمیتی، بیشتر بر سیاست‌های تنظیمی تمرکز دارد تا رقابت در نرخ‌دهی.

 عدم توسعه مدل‌های علمی نرخ‌گذاری در بیمه اتکایی داخلی

بسیاری از بیمه‌گران اتکایی در کشورهای پیشرفته از مدل‌های پیشرفته تحلیل ریسک، داده‌کاوی و هوش مصنوعی برای نرخ‌دهی استفاده می‌کنند. اما در ایران، هنوز روش‌های سنتی نرخ‌گذاری غالب هستند و نوآوری در استفاده از داده‌های کلان و مدل‌های تحلیلی محدود است.

در همین زمینه محمد رضا خوش کیش معتقد است، به علت اینکه ساختار بیمه های اتکایی شریک شدن در ریسک های بزرگ و ریسک هایی است که شرکت های بیمه برمی‌دارند ،هوش مصنوعی درشناخت ریسک و ضریب خسارت منطقه ای و سوابق ریسک پذیری می تواند نقش داشته باشد.

کنترل‌های نظارتی و مداخله در نرخ‌گذاری

بیمه مرکزی ایران بر اساس سیاست‌های کنترلی، در برخی رشته‌های بیمه‌ای (مانند بیمه شخص ثالث) تعرفه‌های مشخصی را اعمال می‌کند. این محدودیت‌ها باعث شده که بیمه‌های اتکایی نقش چندانی در تعیین نرخ نداشته باشند، زیرا چارچوب‌های از پیش تعیین‌شده، آزادی عمل در نرخ‌گذاری را کاهش می‌دهد.

راهکارهای بهبود نقش بیمه‌های اتکایی در نرخ‌دهی

برای افزایش نقش بیمه‌های اتکایی در نرخ‌گذاری، چند راهکار قابل پیشنهاد است:

1. افزایش ظرفیت مالی بیمه‌های اتکایی داخلی از طریق جذب سرمایه‌گذاری و تقویت ذخایر مالی.
2. کاهش وابستگی به بیمه اتکایی اجباری بیمه مرکزی و ایجاد فضای رقابتی‌تر بین بیمه‌های اتکایی خصوصی.
3. برقراری تعامل با بازارهای بین‌المللی بیمه اتکایی در صورت کاهش تحریم‌ها.
4. استفاده از مدل‌های علمی و فناوری‌های تحلیل ریسک برای نرخ‌دهی دقیق‌تر.
5. تشویق شرکت‌های بیمه مستقیم به استفاده از بیمه‌های اتکایی برای مدیریت بهتر ریسک‌ها.
6. ایجاد فضای رقابتی بین شرکت‌های بیمه اتکایی برای افزایش کیفیت خدمات و تأثیرگذاری در نرخ‌گذاری.

با اجرای این اصلاحات، می‌توان نقش بیمه‌های اتکایی در ایران را پررنگ‌تر کرد و به سمت نرخ‌گذاری علمی‌تر و کارآمدتر حرکت کرد.